Jak tworzyć krzyżówki
Wielu szaradzistów ogranicza się do rozwiązywania krzyżówek, lecz nie brakuje i takich, co mają ambicje by tworzyć krzyżówki swojego autorstwa. Tworzenie krzyżówek nie jest wcale takie trudne jak by się mogło wydawać. Większość osób tworzy krzyżówki najpierw ołówkiem na kartce w kratkę, ale są i tacy, którzy wolą to robić w Excelu. Zawsze najpierw tworzy się diagram z krzyżującymi się wyrazami, a określenia do tych wyrazów układa na sam koniec.
Na początek potrzebny jest pomysł, jaka ma to być krzyżówka. Może to być krzyżówka tematyczna albo o tematyce ogólnej. Oba rodzaje krzyżówek tworzy się w nieco inny sposób. Dodatkowo w krzyżówkach o tematyce ogólnej można pokusić się o wplecenie jakiegoś tematu (np. kilku wyrazów będących nazwami planet) albo podnieść sobie poprzeczkę, żeby np. wszystkie wyrazy miały co najmniej jedno R.
W przypadku krzyżówek tematycznych, jeśli zasób słów jest naprawdę niewielki (np. kraje Europy, nazwy drzew), to warto wypisać sobie listę słów, które wyczerpią temat. Na początek warto skrzyżować cztery wyrazy tak, żeby zamknęły się na kształt oczka (z czarnym polem lub polami pośrodku). W podobny sposób dostawia się kolejne oczka, które przybierają różne wielkości i tworzą bardzo nieregularny kształt diagramu. Oczka te nie muszą być prostokątne i zamykane przez cztery wyrazy – można tworzyć „linie łamane” z większej liczby wyrazów, gdzie ostatni wyraz skrzyżuje się z pierwszym. Wbrew pozorom nietrudno tu o powtórzenie jakiegoś słowa, dlatego też w przypadku wypisania sobie listy wyrazów warto odznaczać te już użyte.
W przypadku wypisanej listy słów dość łatwo sprawdzić czy np. mamy jakieś słowo, w którym między A i E są 2 litery odstępu. Można to sobie nieco ułatwić komputerowo wpisując wszystkie wyrazy (po jednym na linię) do edytora Notepad++, będącego rozszerzoną wersją windowsowego Notepada. Następnie bierzemy Szukaj (ctrl+F) i po zaznaczeniu w lewym dolnym rogu opcji „Wyrażenia regularne” wpisujemy wzorzec słowa. Dla podanego przed chwilą przykładu z A i E należy wpisać a..e (kropka zastępuje dowolny znak). Do tego można dawać znak ^, który oznacza początek wyrazu albo znak $ jeśli chcemy określić koniec wyrazu. Z kolei zapis [aou] oznacza wystąpienie jednej z samogłosek w nawiasie kwadratowym. To zaledwie „liźnięcie” tematu wyrażeń regularnych, o tym jak tworzyć wzorce, w internecie jest pełno.
W przypadku krzyżówek o tematyce ogólnej można wziąć gotowy diagram z dowolnego pisma krzyżówkowego. Można też tworzyć kształt diagramu na bieżąco tak jak przy tworzeniu krzyżówek tematycznych (dalszy opis dotyczyć będzie jednak narzuconych przez siebie ram). Na ogół w diagramie można wyodrębnić kilka segmentów, czyli obszarów, w których kilka wyrazów gęściej się krzyżuje. Praktyka pokazuje, że najtrudniej sprawić, żeby wyrazy w tych segmentach się domknęły. Niejednokrotnie nie uda się dopasować całego kompletu wyrazów i wtedy trzeba się cofnąć i próbować czegoś innego aż do skutku. Niepisaną regułą jest nie nadużywanie liter A na skrzyżowaniach wyrazów. To nie przypadek, że dość częstymi wyrazami w krzyżówkach są agawa, Alabama albo karawana. Na jeden taki wyraz można sobie pozwolić, ale warto zachować umiar.
Możemy skorzystać z pomocy słownika krzyżówkowego online krzyzowkowo.pl. Na tej stronie można wpisać wzorzec wyrazu. Przykładowo wszystkie wyrazy na 6 liter z czwartym A i ostatnim D znajdziemy po wpisaniu …a.d. W rezultacie wyświetlą się takie słowa jak Donald, najazd, odjazd, oskard, pojazd, zajazd, itd. Można otwierać w przeglądarce wiele kart z tą samą stroną, ale różnymi wzorcami w celu dopasowania krzyżujących się słów. Odradzane jest branie spośród znalezionych słów takich, które mało kto zna (nazwy niewielkich miejscowości, olimpijscy medaliści sprzed kilkudziesięciu lat, pojęcia wymagające wiedzy specjalistycznej, itd.).
Nie trzeba chyba mówić o tym, że krzyżówki, które mają powtarzające się wyrazy, błędy ortograficzne albo literówki w diagramie we wszystkich wydawnictwach na dzień dobry pójdą do kosza.
Po zakończeniu układania diagramu pozostaje jeszcze ułożenie określeń do wyrazów. Określenia te powinny być zwięzłe. Można je brać ze wspomnianego wcześniej słownika krzyzowkowo.pl lub pokrewnego krzyzowki.info. Warto jednak pokusić się o oryginalność i przynajmniej do części wyrazów ułożyć hasła według własnego pomysłu. Świeże spojrzenie może sprawić, że określenia nie będą takie oklepane. Dodatkowo można dawać różnego rodzaju podpowiedzi (ułóż z liter słowa …, zmień literę w słowie …, szukaj w słowie …, skojarz z …).
Nie zawsze jednak muszą to być standardowe określenia. Przykładowo autor może zamiast nich dać zestaw wyrazów kojarzących się w wyrazem do wpisania i naprowadzających na niego. Istnieje również odmiana krzyżówki o nazwie psotka, gdzie żeby było trudniej w określeniu zmienia się jedną literę (np. zamiast biały kruk daje się biały druk). Z kolei w szkotce zamiast określenia daje się wyraz zawarty wewnątrz wyrazu docelowego (np. przy określeniu KRA może chodzić o takie wyrazy jak KRAta, eKRAn czy isKRA).
Wyrazy do krzyżówki można dawać także w liczbie mnogiej. Warto wtedy postarać się o takie określenie, żeby liczba mnoga do niego pasowała. Przykładowo do słowa tramwaje można ułożyć określenie pojazdy szynowe w mieście, ale chyba ciekawiej będzie powołać się na tytuł piosenki zespołu T.Love Autobusy i tramwaje.
Można też wplatać do krzyżówek frazy złożone z co najmniej dwóch wyrazów, np. Ewa Bem, Flip i Flap, zły humor, Wielka Sobota, itp. Frazy te daje się bez spacji i można dodać w nawiasie przy określeniu np. imię i nazwisko albo dwa wyrazy. Przy takich frazach słowniki krzyżówkowe nie pomogą, trzeba brać je z głowy.
I wreszcie są krzyżówki obrazkowe, w których zamiast określeń zamieszczane są rysunki. Istnieje kilka popularnych serwisów z darmowymi grafikami. Można też brać grafiki z Wikipedii.